Slow kids
Carl Honoré, vader en schrijver, verzet zich met zijn boek Slow Kids tegen het zgn. Hyperouderschap, een opvoedingsstijl waarbij ouders zich opstellen als fanatieke managers van hun kind, in hun drang hun kind op de eerste rang van het leven te krijgen.
Hyperouders laten daarbij niets aan het toeval over en gaan tot het uiterste om van hun kind een 'alphakind' te maken. Zo weet Honoré te vertellen dat er zelfs ouders zijn die hun gezonde kinderen groeihormonen laten toedienen omdat uit onderzoek is gebleken dat langere mensen succesvoller zijn!
'Waar je tegenwoordig ook kijkt, de boodschap is hetzelfde: de kindertijd is te kostbaar om aan kinderen te worden overgelaten en kinderen zijn te kostbaar om met rust te worden gelaten. Al die bemoeizucht brengt een nieuw soort jeugd voort. We zijn het tijdperk van het Bestuurde Kind ingegaan.'
Hyperouderschap leidt níét tot succesvollere kinderen
Maar in plaats dat deze manier van opvoeden inderdaad succesvollere, gelukkigere kinderen produceert, is het tegendeel het geval. Steeds meer kinderen kampen met depressie en andere psychiatrische klachten en overal ter wereld klagen leerkrachten over kinderen die niet kunnen stilzitten. Hyperouderschap produceert narcistische ja-knikkers zonder enig initiatief en creativiteit, die alleen gemotiveerd worden door hun cv.
Volgens Honoré is angst de oorzaak van hyperouderschap, en in Slow kids wil hij een manier zoeken om die angst te temperen en zich bovendien bezinnen over de vraag wat het eigenlijk betekent om een kind te zijn.
Er is niets nieuws onder de zon
Dat doet hij zeer grondig. Hij heeft de hele wereld rondgereisd, met vele mensen gesproken en zich uitvoerig gedocumenteerd. Interessant is bijvoorbeeld zijn historisch overzicht van opvoeding door de eeuwen heen waarbij Honoré's belangrijkste boodschap lijkt te zijn dat er niets nieuws onder de zon is: op een Asyrische kleitablet uit 2800 voor Christus wordt al geklaagd over de moderne jeugd!
Zelfs ADHD is geen nieuw verschijnsel blijkt uit dit gedicht over Friemelende Frits uit 1845
Hij zit maar niet stil,
Hij friemelt en giechelt...
Kijk, dat stout en brutaal kind,
Zo onrustig als de wind.
Volwassen zijn is niet cool
Tegenwoordig leven we in een Peter Pan cultuur: ouder worden is niet cool, en dus doen we er alles aan om er jong te blijven uitzien, en ons jong te gedragen. Maar dit gaat ten koste van ons ouderschap, en werpt voor kinderen de vraag op waar ze zich tegen af kunnen zetten. Terwijl veel ouders zich als kinderen gedragen doen ze er tegelijkertijd alles aan om van hun kinderen succesvolle volwassenen te maken. Kinderen worden projecten, en krijgen geen ruimte hun eigen tijd in te vullen: dat doen hun ouders wel voor ze met stimulerende activiteiten en bijlessen.
Slow kids doet me denken aan 'Het laatste kind in het bos' van Richard Louv en 'Vriend of vijand' van Sue Palmer. Beide auteurs ageren tegen de kenmerken van de moderne tijd en de gevolgen daarvan voor kinderen. Honoré schrijft toegankelijker dan Lou, en is als schrijver net iets sympathieker dan Sue Palmer omdat hij als het ware naast andere ouders gaat staan. Het is alsof een collega-ouder bekent wat hij allemaal moeilijk vindt aan de opvoeding.
Tegelijkertijd vond ik het boek wel erg Amerikaans, en las ik de vele voorbeelden met groeiende verbazing. Het lijkt mij dat het in Nederland allemaal nog wel meevalt; zelf ken ik tenminste geen echte hyperouder! Een greep uit Honoré's rariteitenkabinet:
- Op een populaire school in Parijs drukte een moeder het hoofd van de school tegen de muur, omdat hij haar zoon vanwege zijn late geboortedatum niet wilde toelaten. 'Als ik dat had geweten, had ik de weeën laten opwekken om hem een maand eerder te baren!' schreeuwde ze.
- In Londen was een verjaardagsfeestje waar acht vierjarige kinderen in een tijdsbestek van twee uur een brandweerkazerne bezochten, beelden van Play Doh maakten, hun eigen pizza samenstelden en op aten, en een professioneel poppenspel bijwoonden. De jarige job viel bij het poppenspel in slaap.
- Een kind wilde in de bioscoop liever achter zijn moeder zitten dan naast haar: haar achterhoofd was hem vertrouwder dan haar gezicht dankzij de vele autoritjes naar naschoolse activiteiten.
- Een gezin in Coral Gables in Florida liet een assortiment wilde dieren op het kinderfeestje van hun zevenjarige zoon komen. Toen de oppasser de poema uit zijn kooi liet zette die zijn tanden in een vierjarig meisje waarbij een oor deels afscheurde en haar 'oogleden en wangen opengereten' werden.
- Op een school in Engeland zijn geknoopte stropdassen afgeschaft i.v.m. wurgingsgevaar. Voortaan dragen de kinderen zgn. clip-ons.
- Een begeleider van een zomerkamp in Colorade merkte op dat ouders vroeger hun kinderen twee weken lang niet zagen als ze op kamp waren, maar dat nu ouders in paniek bellen als hun kind niet elke dag via de webcam op de website te zien is.
- Ouders wier kinderen maar liefst vijf naschoolse activiteiten hebben nemen drastische maatregelen: voortaan mogen ze nog maar naar drie activiteiten!
- Christophe Faviau wilde zo graag dat zijn kinderen tennissterren werden dat hij hun tegenstanders stiekem een middeltje toediende waarvan ze suf werden. Hij werd betrapt toen een tegenstander na een wedstrijd tegen zijn zoon overleed door een auto ongeluk.
- Tip om verjaardagsfeestjes minder stressvol te maken: nodig alleen de kinderen uit op een kinderfeestje en niet de ouders!
Toch is het niet alleen kommer en kwel wat de klok slaat. Voor elk bizar voorbeeld heeft Honoré ook voorbeelden hoe het anders kan:
Geluiden van verandering
- Eerste Britse buitencreche: Secret Garden. Ongeacht het weer zijn de kinderen daar de hele dag buiten. Ze plassen in het bos zonder daarna hun handen te wassen, eten bessen zonder ze te wassen en spelen tussen de giftige paddestoelen. Er is inmiddels een wachtlijst!
- Yutori kyoiku: Japans voerde in 2002 'onderwijs zonder druk' in. Het aantal schooluren werd met eenderde teruggebracht, de lesstof werd minder en de zaterdag werd een vrije dag.
- Prestigieuze priveschool Cargilfield in Edinburgh Schotlan schafte in 2004 radicaal huiswerk af, waarna proefwerkcijfers voor wis-en natuurkunde cijfers met maar liefst met twintig procent stegen.
- In het plaatsje Ridgewood in Amerika startte in 2002 een jaarlijks evenement onder de naam 'Op uw plaatsen, klaar... relax!' Op deze dag is er geen huiswerk, ouders komen vroeg van het thuis. Het doel is kinderen rust te gunnen en de tirannie van de agenda af te schudden.
Als ouders moeten we kinderen tegelijkertijd structuur bieden en de vrijheid geven om te spelen en de wereld te ontdekken. Aangezien ieder gezin en ieder kind verschillend is, is er helaas geen standaardrecept voor een succesvolle opvoeding.
Wel zijn er een aantal universele basisprincipes:
Kinderen moeten zich veilig en bemind voelen
Ze hebben behoefte aan grenzen en begrenzingen
Ze hebben behoefte aan onze tijd en onvoorwaardelijke aandach
ze moeten de ruimte hebben om risico's te nemen en fouten te maken
Ze moeten tijd hebben om buiten te spelen
Ze moeten mind beoordeeld en geclassificeerd worden
Ze moeten gezond eten
Ze moeten iets groters nastreven dan het bezitten van het zoveelste merkdingetje
Ze moeten de ruimte hebben zichzelf te zijnDe rest is aan de ouders om zelf in te vullen, en daarbij is het belangrijk je niet te druk maken: je best doen is goed genoeg!
Mijn conclusie
Eigenlijk is de boodschap van Slow kids simpel: alles met mate, en leg de lat vooral niet te hoog. Noch voor jezelf, noch voor je kind. Uiteindelijk spelen erfelijke eigenschappen een grotere rol dan de omgeving, en ieder kind wordt geboren met een unieke genetische blauwdruk. Kortom een wonderkind kun je niet maken, maar krijg je.
Het boek lees gemakkelijk weg, maar ik vond het vrij extreem. Ik vond de voorbeelden smeuïg en erg geschikt als anekdotes om uit je mouw te schudden op buurtbarbecures, maar weinig herkenbaar. Mijn kinderen mogen op maximaal één naschoolse activiteit, en slechts drie van de vijf maken hier gebruik van. De rest brengt zijn of haar tijd door in de kleine speeltuin op de hoek of hangt rond in huis. We stimuleren ze niet met cursussen Mandarijn, en ze krijgen geen bijles om ze van een plek op het gymnasium te verzekeren.
En op een gegeven moment heb je het kunstje wel door: eerst de zorgwekkende boodschap, dan de smeuïge voorbeelden, het brede perspectief en de mogelijkheden tot veranderingen en verbeteringen.
Wat me opviel is dat de scholen die Carl Honoré opvoert als voorbeeld hoe het beter kan veel weg hebben van de Iederwijs aanpak in Nederland. Er wordt veel gewerkt met projecten en het kind staat centraal.
Kortom Carl Honoré zet de zaken van de moderne kindertijd nog eens overzichtelijk op een rijtje maar voegt weinig nieuws toe aan bijvoorbeeld boeken als 'Het laatste kind in het bos' of 'Vriend of vijand'.
Bezoek de website van Carl Honoré